Prawo rodzinne w Polsce zakłada równość rodziców w zakresie praw i obowiązków wobec dzieci. W praktyce jednak pojawiają się zarzuty dotyczące dyskryminacji ojców, szczególnie w kwestiach opieki po rozwodzie. Jednym z najczęściej podnoszonych argumentów jest dominacja kobiet w strukturach sądów rodzinnych oraz wśród specjalistów przeprowadzających ekspertyzy psychologiczne.
Feminizacja zawodu sędziego
Statystyki pokazują, że kobiety stanowią większość w zawodzie sędziego. W sądach rejonowych ich udział wynosi 65%, w sądach okręgowych 61%, a w apelacyjnych 58%. Niektóre regiony Polski wykazują jeszcze większe dysproporcje. Na przykład w Apelacji Katowickiej kobiety stanowią 72% sędziów w sądach rejonowych, a w Apelacji Warszawskiej 74% w sądach okręgowych. W wielu wydziałach rodzinnych brak jest jakiejkolwiek reprezentacji mężczyzn.
Czy płeć sędziego wpływa na orzecznictwo?
Kwestia wpływu płci sędziów na wydawane decyzje budzi kontrowersje. Niektóre badania sugerują, że sędziowie mogą kierować się utartymi schematami kulturowymi, w których to kobieta jest postrzegana jako "naturalny" główny opiekun dziecka. Widać to w statystykach dotyczących przyznawania opieki po rozwodzie. W około 90% przypadków sądy powierzają główną pieczę matkom, a ojcowie często muszą zadowolić się ograniczonym kontaktem.
Ojcowie, którzy ubiegają się o równy podział opieki, napotykają szereg trudności, w tym konieczność udowodnienia swojej "wyjątkowej" zdolności do sprawowania opieki, podczas gdy matki domyślnie są uznawane za bardziej odpowiednie opiekunki.
Ograniczanie praw rodzicielskich ojców
Sądy rodzinne nie tylko rzadziej przyznają ojcom główną opiekę, ale także częściej ograniczają ich prawa rodzicielskie. W praktyce oznacza to ograniczenie decyzyjności ojców w kluczowych sprawach dotyczących dzieci, takich jak wybór szkoły, leczenie czy nawet codzienna organizacja czasu dziecka. W skrajnych przypadkach ojcowie zostają całkowicie pozbawieni władzy rodzicielskiej.
Rola biegłych psychologów w procesach sądowych
Obok dominacji kobiet wśród sędziów, istotnym elementem systemu jest przewaga kobiet wśród biegłych psychologów sądowych. To ich opinie często przesądzają o decyzjach dotyczących opieki nad dzieckiem. W sytuacji, gdy biegli kierują się utartymi stereotypami, ojcowie mogą być oceniani surowiej niż matki.
Jak zapewnić równość w sądach rodzinnych?
Chociaż prawo rodzinne w Polsce formalnie zakłada równe traktowanie rodziców, praktyka pokazuje, że ojcowie często czują się marginalizowani. By poprawić sytuację, warto:
- Wprowadzić mechanizmy gwarantujące faktyczną równość w przyznawaniu opieki.
- Zwiększyć transparentność pracy biegłych psychologów.
- Promować model opieki naprzemiennej jako standardowy po rozwodzie.
- Przeprowadzić badania dotyczące wpływu płci sędziów na orzecznictwo.
Równość rodziców powinna być realna, a nie tylko zapisana w przepisach. Tylko systemowe zmiany mogą zagwarantować, że decyzje w sprawach rodzinnych będą podejmowane w sposób obiektywny, uwzględniający przede wszystkim dobro dziecka.
źródło zdjęcia: https://pixabay.com/pl/photos/dziecko-ojciec-rodzic-ojcostwo-2616673/
Cezary Majewski
