W praktyce wielu małżonków wychodzi z założenia, że jeśli coś zostało nabyte przed ślubem, to „jest moje” i po rozwodzie nikt tego nie dotknie. Podobnie myślą osoby, które otrzymują darowiznę od rodziców albo dziedziczą nieruchomość po dziadkach – są przekonane, że majątek ten nie ma nic wspólnego ze współmałżonkiem. Niestety, rzeczywistość procesowa często zaskakuje. A wszystko rozbija się o zasady surogacji, domniemania i… brak dowodów.
Co należy do majątku wspólnego?
Zgodnie z przepisami, a dokładniej z art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, wszystko, co zostaje nabyte w czasie trwania wspólności majątkowej – przez oboje małżonków lub nawet tylko jednego z nich – wchodzi do majątku wspólnego. Ale od tej zasady są wyjątki.
Na przykład rzeczy nabyte w drodze dziedziczenia, zapisu lub darowizny, o ile nie wynika z nich inaczej, wchodzą do majątku osobistego. Tak samo jak to, co małżonek posiadał przed ślubem.
Zasada surogacji – zamiana jednego składnika na inny
Brzmi prosto, ale tylko do momentu, gdy zaczynamy analizować konkretny przypadek. Bo jeśli np. mąż kupił mieszkanie w czasie trwania małżeństwa, płacąc za nie pieniędzmi pochodzącymi z darowizny od rodziców, to może ono nadal należeć do jego majątku osobistego – ale tylko pod warunkiem, że da się to wykazać. I tu właśnie zaczynają się schody.
Brak pisemnej umowy darowizny? Przelewu? A może potwierdzenia drugiego małżonka co do źródła środków? Sąd może uznać, że skoro nieruchomość została kupiona w czasie trwania małżeństwa, to stanowi majątek wspólny, a darowizna… nigdy nie miała miejsca. Np. Sąd Najwyższy stoi na stanowisku, że o tym czy określony przedmiot wchodzi do majątku osobistego czy wspólnego nie rozstrzyga wola małżonków, ponieważ zasadą jest, że przedmioty nabyte w czasie trwania wspólności majątkowej wchodzą w skład majątku wspólnego (przykładowo postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 stycznia 2008 r., sygn. akt V CSK 355/07).
Co jeśli środki były mieszane?
Sytuacja komplikuje się jeszcze bardziej, gdy na zakup np. domu przeznaczono część pieniędzy z majątku osobistego, a część z majątku wspólnego (np. z wynagrodzenia za pracę). Wówczas – zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 19 października 2018 r., sygn. akt III CZP 45/18 – nieruchomość wchodzi jednocześnie do majątku osobistego oraz wspólnego, w proporcjach odpowiadających udziałowi środków z każdego źródła.
Mało tego – jeśli np. pieniądze z darowizny zostały przeznaczone na zakup samochodu, ale auto zostało zarejestrowane na oboje małżonków, to w trakcie sprawy o podział majątku może się okazać, że nie chodzi już o darowiznę, tylko o nakład na majątek wspólny. A to całkiem inna historia – z innymi konsekwencjami.
Jak zabezpieczyć majątek osobisty?
- Zawsze sporządzaj pisemną umowę darowizny – nawet jeśli „to tylko mama”.
- Jeżeli kupujesz coś z majątku osobistego – zawrzyj w akcie notarialnym oświadczenie o pochodzeniu środków.
- Idealnie: poproś współmałżonka o potwierdzenie tego na piśmie.
Jeśli masz większe wątpliwości – rozważ ustanowienie rozdzielności majątkowej jeszcze w trakcie trwania małżeństwa.
Bo kiedy emocje i miłość ustępują miejsca procedurze i rozliczeniom – liczy się nie to, co było „w domyśle”, ale to, co da się udowodnić.
Potrzebujesz porady w zakresie ochrony majątku osobistego, podziału nieruchomości, rozliczenia nakładów lub planujesz rozwód i chcesz wiedzieć, co rzeczywiście Ci się należy?
Skonsultuj się ze specjalistą, który ma doświadczenie w prowadzeniu złożonych spraw rozwodowych.
Adwokat Daria Adamus
Będzin, ul. Małachowskiego 17
Tel. 512 385 979
