Obowiązek alimentacyjny nie dotyczy wyłącznie rodziców wobec dzieci – w określonych przypadkach to dorosłe dzieci mogą zostać zobowiązane do finansowego wsparcia swoich rodziców. Zgodnie z art. 128 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, alimenty dotyczą krewnych w linii prostej. Aby jednak taki obowiązek powstał, muszą zostać spełnione konkretne warunki.
Co oznacza stan niedostatku?
Podstawowym kryterium, które sąd bierze pod uwagę przy orzekaniu alimentów dla rodzica, jest jego stan niedostatku. Niedostatek to sytuacja, w której rodzic nie jest w stanie samodzielnie pokryć swoich usprawiedliwionych potrzeb, takich jak:
- koszty wyżywienia,
- opłaty za mieszkanie i media,
- wydatki na leczenie i rehabilitację.
Jeśli rodzic ma jakiekolwiek dochody (np. emeryturę) lub oszczędności pozwalające na samodzielne utrzymanie, obowiązek alimentacyjny dziecka może nie zostać nałożony.
Jak sąd ustala wysokość alimentów?
Nie istnieje jednolita stawka alimentów – ich wysokość zależy od:
- usprawiedliwionych potrzeb rodzica,
- możliwości zarobkowych i majątkowych dziecka.
Każda sprawa jest rozpatrywana indywidualnie, a sąd bierze pod uwagę m.in. stan zdrowia rodzica, jego możliwości zarobkowe oraz sytuację finansową zobowiązanego dziecka.
Przykłady wyroków sądowych
W praktyce sądowej znajdziemy wiele orzeczeń dotyczących obowiązku alimentacyjnego dzieci wobec rodziców. Przykładowo:
- Sąd Rejonowy w Toruniu (wyrok z 27 kwietnia 2023 r., sygn. akt III RC 249/21) – oddalił powództwo, gdyż rodzice nie wykazali stanu niedostatku.
- Inna sprawa – sąd zasądził alimenty w wysokości 400 zł miesięcznie na rzecz ojca, uzasadniając to jego stanem zdrowia i niewystarczającymi dochodami.
Kiedy dziecko może odmówić płacenia alimentów?
Istnieją sytuacje, w których dziecko może uchylić się od obowiązku alimentacyjnego wobec rodzica. Zgodnie z art. 144(1) Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, można odmówić świadczenia, jeśli zobowiązanie alimentacyjne byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Oznacza to, że jeśli rodzic:
- porzucił dziecko,
- nie interesował się jego wychowaniem,
- stosował przemoc, zarówno fizyczną, jak i psychiczną,
wówczas sąd może oddalić sprawę.
W praktyce o alimenty często występują rodzice z rodzin dysfunkcyjnych, którzy przez lata zaniedbywali swoje dzieci lub stosowali wobec nich przemoc, pozostawiając trwałe ślady w ich psychice i życiu dorosłym. W takich przypadkach sąd może uznać żądanie alimentów za niezasadne, powołując się na zasady współżycia społecznego.
Podsumowanie
Obowiązek alimentacyjny dzieci wobec rodziców występuje tylko w sytuacji, gdy rodzic znajduje się w niedostatku i nie jest w stanie samodzielnie zaspokoić swoich potrzeb. Sąd przy ustalaniu wysokości alimentów bierze pod uwagę zarówno stan finansowy rodzica, jak i możliwości zarobkowe dziecka. Istnieje jednak możliwość uchylenia się od tego obowiązku, jeśli żądanie alimentów narusza zasady współżycia społecznego.
źródło zdjęcia: https://pixabay.com/pl/photos/senior-emeryt-spacer-przedawnienie-4549666/
Anita Ćwiąkalska
