24 kwietnia 2025 roku Sejm przyjął ustawę o jawności cen mieszkań, która ma zwiększyć transparentność na rynku nieruchomości i wzmocnić ochronę praw konsumentów. Projekt został zaproponowany przez Polskę 2050 i poparty przez zdecydowaną większość posłów – 418 głosów za, brak głosów przeciw i tylko dwa wstrzymujące się. Ustawa teraz oczekuje na podpis prezydenta.
Kluczowe założenia ustawy
Nowe przepisy nakładają na deweloperów obowiązek prowadzenia stron internetowych, na których będą zamieszczane aktualne ceny oferowanych mieszkań – od rozpoczęcia sprzedaży aż do jej zakończenia. Wymagane jest podawanie zarówno ceny za metr kwadratowy, jak i całkowitej ceny lokalu, w tym wszelkich kosztów dodatkowych, jak miejsca parkingowe, ogródki czy komórki lokatorskie.
Deweloperzy muszą również publikować historię zmian cen konkretnych lokali oraz przekazywać dane do publicznego rejestru. Co istotne, jeżeli dojdzie do rozbieżności między ceną opublikowaną na stronie a ceną zawartą w umowie, kupujący ma prawo zażądać zakupu po tej korzystniejszej dla niego.
Za nieprzestrzeganie przepisów grożą deweloperom kary w wysokości do 4% rocznego obrotu firmy. Nadzór nad realizacją przepisów powierzono Urzędowi Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Ograniczenia i kontrowersje
Ustawa nie obejmuje mieszkań oferowanych na etapie budowy, mimo że stanowią one około 80% rynku pierwotnego. To wyłączenie może istotnie ograniczyć skuteczność całej regulacji, ponieważ większość kupujących nabywa mieszkania jeszcze przed ich fizycznym ukończeniem.
Dodatkowo pojawiają się wątpliwości co do praktycznego stosowania przepisu umożliwiającego żądanie sprzedaży po niższej cenie w razie rozbieżności. Wymogi formalne związane z zawieraniem umów deweloperskich w formie aktu notarialnego mogą w takich przypadkach prowadzić do sporów i problemów z egzekwowaniem nowych uprawnień kupujących.
Inicjatywy i kierunek zmian
Choć propozycja obowiązku publikowania cen transakcyjnych, czyli realnych cen, po jakich mieszkania zostały sprzedane nie została ostatecznie przyjęta, planowane jest wprowadzenie specjalnego Portalu Danych o Obrocie Mieszkań. Portal ten ma prezentować zagregowane statystyki dotyczące rynku mieszkaniowego, w tym rzeczywiste ceny sprzedaży nieruchomości. Projekt przewidziano do wdrożenia w III kwartale 2025 roku.
Poparcie społeczne
W trakcie wcześniejszych konsultacji społecznych projekt cieszył się bardzo dużym poparciem. Blisko 97% uczestników opowiedziało się za wdrożeniem przepisów zwiększających przejrzystość rynku mieszkaniowego. Świadczy to o silnej potrzebie społecznej w zakresie uregulowania informacji o cenach i ograniczenia nieuczciwych praktyk w branży deweloperskiej.
Wnioski i perspektywy
Ustawa o jawności cen mieszkań to krok w kierunku uporządkowania rynku nieruchomości i zwiększenia dostępności informacji dla konsumentów. Nowe obowiązki informacyjne mogą przyczynić się do większej konkurencyjności między deweloperami, ułatwiając kupującym porównanie ofert. Jednak bez rozszerzenia przepisów na mieszkania w trakcie budowy oraz bez publikacji cen transakcyjnych, ustawa może nie przynieść oczekiwanych efektów w pełnym zakresie.
Kluczowe dla przyszłości będzie nie tylko skuteczne egzekwowanie obecnych przepisów, ale także wdrażanie zapowiadanych uzupełnień, takich jak publiczny portal z rzeczywistymi danymi rynkowymi. Transparentność to bowiem nie tylko obowiązek formalny, ale też fundament zdrowego i uczciwego rynku mieszkaniowego.
Ignacy Lorenc
